منظور از کمپرس موتور چیست؟
در ابتدای مقاله بهتر است با کمپرس موتور آشنا شویم. موتورهای احتراقی جهت انجام صحیح وظیفه خود نیاز دارند تا هوا را به میزان کافی درون محفظه سیلندر فشرده یا کمپرس کنند تا از این طریق مخلوط سوخت و هوای فشرده‌شده در اثر جرقه یا گرما منفجر شود و انرژی لازم جهت چرخش میل‌لنگ و چرخ‌ها را فراهم آورد. فشرده کردن هوا درون سیلندر نیازمند آب‌بندی و عایق‌بندی کامل فضای میان پیستون با دیواره سیلندر، سوپاپ‌ها و سرسیلندر خواهد بود تا پیستون به بهترین وجه ممکن مخلوط سوخت و هوای درون سیلندر را فشرده و آماده انفجار کند.

درز بین پیستون و دیواره سیلندر توسط رینگ‌های کمپرس روی پیستون گرفته می‌شود؛ واشر سرسیلندر وظیفه آب‌بندی سطح تماس سیلندر با سر سیلندر را برعهده دارد و سوپاپ‌ها نیز روی سرسیلندر توسط سیت سوپاپ آب‌بندی می‌شوند. هرگونه ایراد در موارد یادشده سبب خواهد شد تا هوای فشرده‌شده از درزها بیرون بزند و قدرت پیشرانه از حالت استاندارد کمتر شود.

علاوه بر کاهش قدرت موتور، مواردی همچون افزایش خروج بخار از درب روغن موتور یا ورود هوا به سیستم رادیاتور، از دیگر نشانه‌های کاهش کمپرس موتور به‌شمار می‌رود. همچنین در موارد حادتر احتمال بروز روغن‌سوزی به دلیل ساییدگی رینگ‌های کمپرس پیستون نیز وجود خواهد داشت.

تست کمپرس موتور چیست؟
شرکت‌های سازنده معمولا مقادیر مجازی را به‌عنوان میزان کمپرس هوای استاندارد برای سیلندرهای موتورهای خود اعلام می‌کنند که بسته به نوع و قدرت موتور، این اعداد می‌تواند متفاوت باشد. به‌عنوان مثال رنج استاندارد برای کمپرس سیلندر خودروی پراید چیزی حدود 140 تا 200 psi اعلام شده‌است.

تست کمپرس موتور چیست و چگونه انجام می‌شود؟
حالا اگر کمپرس موتور از میزان مجاز کمتر شود، موتور با افت توان یا سایر ایرادات اشاره‌شده در بالا مواجه خواهد شد. جهت انجام تست میزان کمپرس موتور می‌توان از روش‌های مکانیزه کامپیوتری پیشرفته استفاده کرد و یا آن را با استفاده از یک فشارسنج دستی انجام داد. به دلیل ارزان‌تر بودن روش دوم، معمولا تمامی تعمیرگاه‌ها از فشارسنج دستی جهت تشخیص میزان کمپرس موتور استفاده می‌کنند.

شیوه کار به این صورت است که ابتدا شمع سیلندری که نیاز به فشارسنجی دارد، باز شده و فشارسنج به جای شمع بسته می‌شود. پس از آن لوله‌های ورودی هوای موتور باز می‌شود تا هوا بدون مانع مستقیما به درون موتور راه یابد. همچنین رله یا فیوز پمپ بنزین از جای خود خارج می‌شود تا اتومبیل پس از استارت خوردن روشن نشود.

در مرحله بعد یک نفر پشت فرمان نشسته و پدال‌های کلاچ و گاز را تا آخر می‌فشارد و استارت میزند. هم‌زمان فرد دیگر فشارسنج متصل به سیلندر را در دست دارد‌. پس از اینکه موتور برای مدتی استارت خورد و پیستون‌ها درون سیلندر بالا و پایین شدند، عقربه فشارسنج روی یک عدد ثابت خواهد شد. این عدد فشار کمپرس آن سیلندر را به اطلاع تعمیرکار می‌رساند. تست کمپرس تمامی سیلندرهای دیگر نیز به همین شیوه قابل انجام خواهد بود.

 پس از اتمام کار و ثبت فشار کمپرس هر یک از سیلندرها، می‌توان با مقایسه اعداد به‌دست‌آمده با مقادیر استاندارد اعلامی توسط کارخانه، از بروز ایراد در مجموعه سیلندر، پیستون و سایر موارد مطلع شد.

 گاهی اوقات نیز تعمیرکاران طی دو مرحله تست کمپرس را انجام می‌دهند که در مرحله دوم با اضافه کردن چند قطره روغن به درون سیلندر این فرایند انجام می‌پذیرد. اگر کمپرس موتور در مرحله دوم بیش از میزان ثبت‌شده مرحله اول باشد، این امر نشانه آن است که رینگ‌های موتور ضعیف‌تر از حد استاندارد هستند؛ چراکه به طور موقت روغن، درز رینگ با دیواره سیلندر را پر کرده و کمپرس موتور افزایش یافته است.

کمبود کمپرس موتور به چه معناست؟
با توجه به توضیحات ارائه شده در سطوح بالا می‌توان خیلی راحت به جواب این سوال پی برد. کاهش کمپرس موتور در مقایسه با میزان استاندارد می‌تواند نشانه وجود ایراد در رینگ‌های کمپرس، گشاد شدن دیواره سیلندر، سوختن واشر سرسیلندر یا آب‌بندی ناصحیح سوپاپ‌های سرسیلندر باشد. اگر کمپرس یک سیلندر بسیار پایین یا نزدیک صفر ارزیابی شود، احتمالا یک یا چند سوپاپ دچار ایراد شده و باز مانده‌اند.

ضمنا اگر دو سیلندر کنار هم دارای کمپرس یکسان باشند و در عین حال میزان آن پایین‌تر از حد استاندارد ارزیابی شود، سوختن واشر سرسیلندر محتمل خواهد بود؛ اما اگر میزان فشار هوای هر سیلندر به طور جداگانه پایین‌تر از رقم استاندارد باشد، آنگاه می‌توان به وجود ایراد در رینگ‌های کمپرس پیستون‌های این سیلندرها یا افزایش قطر داخلی سیلندر مذکور پی برد. همچنین ممکن است آب‌بندی سوپاپ‌ها نیز دچار ایراد باشد که درنتیجه هوای فشرده‌شده از سوپاپ سرسیلندر به بیرون هدایت می‌شود. در این صورت رفع ایراد کمپرس موتور چندان هزینه‌بر نخواهد بود و صرفا با آب‌بندی سوپاپ‌ها و سرویس سرسیلندر مشکل برطرف خواهد شد، اما اگر رینگ پیستون و دیواره سیلندر موتور نقص داشته باشد، آنگاه هزینه تعمیرات بسیار افزایش خواهد یافت.

جمع بندی
فرار کمپرس از درون سیلندر می‌تواند به ایرادات جدی‌تر در موتور نظیر افت توان، کاهش آب رادیاتور به همراه خرابی شلنگ‌های مربوطه، روغن‌سوزی و درنهایت خرابی کامل پیشرانه منجر شود؛ بنابراین اگر احساس می‌کنید خروج بخارات روغن از درب محفظه موتور بیشتر شده یا رادیاتور دچار هواگرفتگی می‌شود، بهتر است هر چه زودتر به تعمیرگاه مراجعه کرده و تست کمپرس موتور را توسط تعمیرکار ماهر انجام دهید تا عیب موتور مشخص شده و نسبت به رفع آن و نیز بروز هزینه‌های بیشتر در آینده، ممانعت به عمل آورده شود.